Jedną z głównych części polityki gospodarczej każdego kraju jest polityka fiskalna państwa. Jest to ogół działań państwa polegających na wykorzystaniu szeregu instrumentów fiskalnych wpływających na budżet każdego państwa w celu osiągnięcia określonych celów fiskalnych oraz pozafiskalnych.

restrykcyjna polityka budżetowa

Do instrumentów polityki fiskalnej zalicza dwie podstawowe grupy tych instrumentów. Jedną z nich stanowią instrumenty makroekonomiczne, w skład których wchodzą dochody i wydatki budżetu państwa, deficyt i nadwyżki budżetowe oraz dług publiczny. Z kolei zaś wśród instrumentów mikroekonomicznych wyróżnia się przede wszystkim podatki opłaty i cła, a także dotacje i subwencje, poręczenia i gwarancje bankowe oraz bony i obligacje skarbowe państwa.
Głównym celem polityki fiskalnej jest zaspokojenie popytu państwa na pieniądze. Cel ten jest realizowany poprzez przejmowanie go od podmiotów znajdujących się poza jego strukturami takimi jak: przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa domowe. Promowanie wzrostu gospodarczego, walka z bezrobociem, łagodzenie nieprawności mechanizmu rynkowego walka z nieuczciwą konkurencją, ograniczenie cykliczności procesów gospodarczych, znaczne ograniczenie zróżnicowania dochodów to bardzo istotne cele pozafiskalne tej polityki.

Ekspansywna i restrykcyjna polityka fiskalna

Ekspansywna i restrykcyjna polityka fiskalna to podstawowe dwa rodzaje tej polityki. Restrykcyjna polityka fiskalna polega na zmniejszaniu wydatków państwa oraz zwiększaniu podatków z kolei zaś ekspansywna polityka fiskalna polega na zwiększaniu wydatków i zmniejszaniu podatków. Polityka fiskalna restrykcyjna to zmniejszenie podaży pieniądza. Prowadzona jest zazwyczaj w fazie ożywienia oraz szczytu cyklu koniunkturalnego. Polityka restrykcyjna fiskalna hamuje wzrostową tendencję wywołaną przez mechanizm rynkowy. Jej skutki zależą przede wszystkim od wysokości wszelkich dochodów w gospodarce.
Ekspansywna polityka fiskalna to zwiększenie podaży pieniądza między innymi poprzez obniżenie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku oraz obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych. Polityka restrykcyjna występuje wówczas, gdy rząd poprzez swe działanie chce pobudzić gospodarkę oraz przyśpieszyć wzrost produktu krajowego brutto. Stosuje się ją w fazie załamania gospodarczego i dna cyklu koniunkturalnego.
Polityka fiskalna nazywana jest bardzo często polityką budżetową, natomiast restrykcyjna polityka budżetowa „polityką zaciskania pasa”. Najprościej mówiąc, polityka fiskalna pokazuje nam skąd rząd bierze środki finansowe na realizację wyznaczonych celów.